ببینید| داریوش رحمانیان: اگر «ترکمانچای» امضا نمی‌شد، لشکر روسیه مثل آب خوردن به قزوین و حتی تهران می‌آمد

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، در نشست «قاجاریان؛ برباددهندگان ایران، یا قربانیان تاریخ رسمی» که به مناسبت «صدمین سال انقراض قاجاریه» در خبرآنلاین برگزار شد، داریوش رحمانیان، استاد تاریخ دانشگاه تهران، درباره انعقاد عهدنامه ترکمانچای گفت:

جنگ‌های دوره دوم که شروع شد و منجر به انعقاد قرارداد ترکمانچای شد، اگر زود تمام نمی‌شد؛ یعنی اگر برای توقف آن تدبیر نمی‌شد… می‌شود احتمال داد که اگر این‌ها پای میز مذاکره نمی‌رفتند لشکر روسیه مثل آب خوردن تا قزوین می‌آمد، و حتی چه‌بسا تا تهران، ایران وارد یک دوره‌ جنگ داخلی می‌شد. فقط بحث گرفتن نبود…

عباس‌میرزا و میرزا ابوالقاسم قائم‌مقام فراهانی باید چه می‌کردند؟ می‌جنگیدند؟ با چه می‌جنگیدند؟ با چه کسی [کدام نیرو] می‌جنگیدند؟ کلی گرفتاری داشتند. اللهیارخان آصف‌الدوله وسط جنگ پشت کرده رفته و بخشی از لشکر را با خود برده است، بودجه‌ای نیست، چهارده ماه سربازان عباس‌میرزا حقوق و جیره مواجب نگرفته بودند، در آستانه شورش بودند.

قرداد ترکمانچای بله یک سویه ننگین دارد، خیلی‌ها می‌گویند، خیلی هم سخت است؛ به روح ملی ایرانیان زخمی کاری وارد کرد که تا الان هم هست. [اما] همین قرادادی که شما می‌گویید ننگین است، و سنگین است؛ برای نخستین بار کشور ایران، شاهنشاهی ایران، در نظام حقوق بین‌الملل جدید که چیزی جدید آمده (که جای آن حدود و ثغور قبلی را گرفته) به نام «مرز»، «مرز ملی»، «مرز یک ملت – دولت» طبق همین قراداد ترکمانچای به رسمیت شناخته می‌شود… بله ما خیلی از جاها را از دست دادیم ولی… روسیه، انگلستان و به تبع آن قدرت‌های دیگر دارند می‌گویند که بله ما قبول داریم کشوری با این مرزها در نظام بین‌الملل وجود دارد، ناچار باید به آن احترام بگذارند در درون همین مرزها.

۲۵۹